Budynki odpowiadają za 40 % łącznego zużycia energii w Unii Europejskiej. Z uwagi na potrzeby mieszkaniowe sektor budowlany rozwija się, co prowadzi do wzrostu zużycia energii.
Zobacz naszą nowoczesną Mapę Geoportal360
Zakłada się, że w wyniku działań obejmujących wdrożenie w budownictwie nowych technologii w zakresie materiałów budowlanych, systemów grzewczych i wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych do 2030 r. nastąpi zmniejszenie emisji gazów cieplarniany o 20%. Aby możliwe było osiągnięcie założonego celu, państwa unijne zostały zobowiązane do wdrożenia określonych systemów pozwalających na dokonywanie ocen i pomiarów energii zużywanej przez sektor budowlany.
Czym jest charakterystyka energetyczna budynku?
Jednym z działań pozwalających na określenie całkowitego zapotrzebowania na energię niezbędną do użytkowania budynku lub jego części zgodnie z przeznaczeniem jest przeprowadzenie charakterystyki energetycznej budynku.
Charakterystyka energetyczna budynku bądź jego części polega na określeniu zużycia energii w budynku bądź jego części, faktycznego wpływu ogrzewania i chłodzenia na potrzeby energetyczne budynku, jak również na podstawie otrzymanych parametrów, określenia emisji dwutlenku węgla. Wynikiem przeprowadzonej charakterystyki energetycznej budynku jest oficjalny dokument zwany świadectwem charakterystyki energetycznej bądź certyfikatem charakterystyki energetycznej.
Pojęcie świadectwa charakterystyki energetycznej zostało wprowadzone ustawą z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynku. Ustawa o charakterystyce energetycznej wdrożyła do polskiego prawodawstwa n/w postanowienia dyrektyw Unii europejskiej:
- częściowo dyrektywy parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej (Dz. Urz. UE L 153 z 18.06.2010, Str. 13); 2),
- częściowo dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (Dz. Urz. UE L 140 z 05.06.2009, str. 16, z późn. zm.).
Metody określania charakterystyki energetycznej budynku bądź jego części
Podstawową metodą określania charakterystyki energetycznej budynku jest metoda oparta na standardowym sposobie użytkowania budynku lub części budynku, zwana metodą obliczeniową albo metoda oparta na faktycznie zużytej ilości energii, zwana metodą zużyciową.
Charakterystykę energetyczną istniejącego budynku lub części budynku można wyznaczać metodą zużyciową, jeżeli:
- na potrzeby ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej są one zasilane z sieci ciepłowniczej lub gazowej;
- zużycie: a) ciepła rozlicza się na podstawie wskazań ciepłomierza, b) gazu ziemnego rozlicza się na podstawie wskazań gazomierza, c) ciepłej wody użytkowej rozlicza się na podstawie wskazań wodomierza;
- istnieją dokumenty potwierdzające rzeczywiste zużycie ciepła lub gazu ziemnego z ostatnich 3 lat poprzedzających sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej;
- w okresie ostatnich 3 lat nie przeprowadzono robót budowlanych wpływających na ich charakterystykę energetyczną;
- nie są one wyposażone w system chłodzenia;
- gaz ziemny jest zużywany wyłącznie na potrzeby ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej, a jego zużycie jest mierzone odrębnym gazomierzem;
- jest możliwe określenie ich powierzchni o regulowanej temperaturze powietrza.
Metoda obliczeniowa to metoda oparta na standardowym sposobie użytkowania budynku lub części budynku.
Charakterystykę energetyczną budynku bądź jego części określa się za pomocą wyznaczenia wskaźników rocznego zapotrzebowania na:
1) nieodnawialną energię pierwotną:
EP = Qp /Af kWh /(m2.rok),
2) energię końcową:
EK = Qk /Af kWh/(m2.rok),
3) energię użytkową:
EU = Qu /Af kWh/(m2.rok)
Przy czym:
- Qp – oznacza roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną (energia pozyskiwana z ziemi, słońca i wiatru) dla systemów technicznych w kWh/rok.
- Qk – oznacza roczne zapotrzebowanie na energie końcową dostarczaną do budynku lub części budynku dla systemów technicznych w kWh/rok,
- Qu – oznacza roczne zapotrzebowanie na energię użytkową w kWh/rok,
- Af – oznacza powierzchnie pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza (powierzchnia ogrzewana lub chłodzona) w m2.
Wskaźnik EP oznacza roczne zapotrzebowanie na energię pierwotną, tj. pozyskiwaną ze źródeł pochodzących z ziemi – pompy ciepła, wiatru – farmy wiatrowe czy słońca – panele fotowoltaiczne, odniesione do jednostki powierzchni pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza.
Istotnym wskaźnikiem charakteryzującym budynek jest wskaźnik EK, który w praktyce określa w przeliczeniu na rok i metr kwadratowy ilość energii (kWh /(m2/rok) niezbędnej do ogrzania mieszkania, podgrzania ciepłej wody użytkowej, a w mieszkaniach z klimatyzacją również chłodzenia. Im mniejsza jest wartość współczynnika EK, tym bardziej budynek bądź jego część jest efektywny energetycznie, co oznacza, że zużycie energii w budynku jest niższe, a tym samym koszty eksploatacji są mniejsze (Maria Dreger, Manager ds. Norm i Standardów Rockwool Polska).
Wskaźnik EP to ilość ciepła dostarczana do wnętrza budynku przez system grzewczy po uwzględnieniu wszelkich strat wynikających z jakości konstrukcyjnej obiektu.
Szczegółowe sposoby wyznaczania i obliczania charakterystyki energetycznej budynku lub jego części określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej.
Kiedy świadectwo charakterystyki energetycznej jest wymagane, a kiedy nie?
Prawny obowiązek sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej budynku bądź części budynku wynika z ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków.
Świadectwo energetyczne jest wymagane w przypadku transakcji zbycia bądź najmu budynku.
Właściciel lub zarządca budynku lub części budynku lub osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub osoba, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, ma obowiązek przekazania odpowiednio nabywcy albo najemcy:
- świadectwo charakterystyki energetycznej – przy zawarciu umowy sprzedaży albo zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
- kopię świadectwa charakterystyki energetycznej – przy zawarciu umowy najmu.
W przypadku, gdy zbywca albo wynajmujący, nie wywiąże się z obowiązku przekazania nabywcy bądź wynajmującemu świadectwa energetycznego, nabywca albo najemca może, w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy przeniesienia własności albo umowy najmu, wezwać pisemnie zbywcę lub wynajmującego do przedłożenia świadectwa energetycznego w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia wezwania.
W przypadku, gdy zbywający mieszkanie bądź wynajmujący, nie wywiąże się z wezwania i nie przedłoży świadectwa charakterystyki energetycznej albo jego kopii, nabywca nieruchomości bądź najemca może, w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy w przypadku umowy najmu oraz 12 miesięcy w przypadku umowy sprzedaży albo zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, licząc od dnia zawarcia umowy, zlecić sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej na koszt zbywcy albo wynajmującego.
Należy nadmienić, że w świetle obowiązującego prawa nabywca albo najemca nie mogą zrzec się prawa wezwania pisemnego zbywcy lub wynajmującego, do przedłożenia świadectwa charakterystyki energetycznej, w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia wezwania.
Jeżeli dla budynku o powierzchni przekraczającej 500 m2, w którym są świadczone usługi dla ludności, zostało sporządzone świadectwo charakterystyki energetycznej, to właściciel tego budynku lub jego zarządca jest obowiązany umieścić kopię świadectwa charakterystyki energetycznej w widocznym miejscu w tym budynku. Z upublicznionej w ten sposób kopii świadectwa charakterystyki energetycznej mogą zostać wyłączone zalecenia określające zakres i rodzaj robót budowlano-instalacyjnych, które poprawią charakterystykę energetyczną budynku lub części budynku.
Świadectwo charakterystyki energetycznej nie jest wymagane od osób, które budują dom na własny użytek.
Z obowiązku posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej zwolnione są także budynki:
- chronione przepisami o ochronie zabytków oraz opiece nad zabytkami;
- wykorzystywane jako miejsce kultu i/lub działalności religijnej;
- mieszkalne, wykorzystywane nie dłużej niż przez 4 miesiące w roku;
- wolnostojące o powierzchni poniżej 50m²;
- przemysłowe lub gospodarcze niewyposażone w instalacje zużywające energię, z wyłączeniem instalacji oświetlenia wbudowanego;
- gospodarstwa rolne o wskaźniku EP określającym roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną nie wyższym niż 50 kWh/m²/rok.
Kto może sporządzić świadectwo charakterystyki energetycznej?
Świadectwo charakterystyki energetycznej sporządzają osoby uprawnione, wpisane do centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków, prowadzonego przez ministra właściwego do spraw budownictwa.
Centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków został umieszczony na stronie Ministerstwa Rozwoju pod adresem: https://www.gov.pl/web/rozwoj/centralny-rejestr-charakterystyki-energetycznej-budynkow.
Osoba wpisana do centralnego rejestru charakterystyki energetycznej, to osoba która:
1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
2) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe;
3) ukończyła:
a) studia wyższe zakończone uzyskaniem tytułu zawodowego inżyniera, inżyniera architekta, inżyniera architekta krajobrazu, inżyniera pożarnictwa, magistra inżyniera architekta, magistra inżyniera architekta krajobrazu, magistra inżyniera pożarnictwa,
albo
b) studia wyższe inne niż wymienione w lit. a oraz studia podyplomowe, których program uwzględnia zagadnienia związane z charakterystyką energetyczną budynków, wykonywaniem audytów energetycznych budynków, budownictwem energooszczędnym i odnawialnymi źródłami energii,
lub
4) posiada uprawnienia budowlane, o których mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.
Osoba, która spełni w/w wymagania i złoży stosowny wniosek do ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, zostaje wpisana do rejestru osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej.
Jakie informacje zawiera świadectwo charakterystyki energetycznej?
Świadectwo charakterystyki energetycznej zawiera w szczególności:
1) dane identyfikacyjne budynku lub części budynku, informujące o:
- rodzaju budynku,
- przeznaczeniu budynku,
- adresie budynku,
- roku oddania budynku do użytku;
2) charakterystykę energetyczną budynku lub części budynku, określającą:
- metodę wyznaczenia charakterystyki energetycznej budynku,
- powierzchnię pomieszczeń o regulowanej temperaturze (powierzchnia ogrzewana bądź chłodzona),
- powierzchnię użytkową budynku,
- nazwę stacji meteorologicznej wg, której obliczana jest charakterystyka energetyczna budynku;
3) zalecenia określające zakres i rodzaj robót budowlano-instalacyjnych, które poprawią charakterystykę energetyczną budynku lub części budynku (art. 10 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynku).
W przypadku, gdy dla budynku lub części budynku został sporządzony projekt architektoniczno-budowlany, świadectwo charakterystyki energetycznej tego budynku lub tej części budynku może być opracowane w oparciu o charakterystykę energetyczną domu z obliczonym już rocznym zapotrzebowaniem na ogrzanie 1 mkw. powierzchni.
Jak długo ważne jest świadectwo charakterystyki energetycznej?
Świadectwo charakterystyki energetycznej jest ważne przez 10 lat od dnia jego sporządzenia.
Świadectwo charakterystyki energetycznej może stracić swoją ważność przed upływem terminu 10 lat w sytuacji, gdy w wyniku przeprowadzonych robót budowlano-instalacyjnych charakterystyka energetyczna budynku lub części budynku uległa zmianie.
Dlaczego warto uzyskać świadectwo charakterystyki energetycznej?
Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku bądź jego części określa roczne zapotrzebowanie na energię użytkową zapewniającą komfortowe użytkowanie obiektu. Informacje zawarte w świadectwie charakterystyki energetycznej nie tylko podnoszą świadomość właściciela (bądź najemcy) nieruchomości w zakresie standardu mieszkania, ale również zmuszają do krytycznego spojrzenie na ujęte w świadectwie wskaźniki i podjęcia stosownych działań do ich obniżenia.
Obniżenie wskaźników ujętych w świadectwie charakterystyki energetycznej, w szczególności wskaźnika EP, przynosi wymierne efekty w postaci niższych rachunków za użytkowanie.
Z przeprowadzonych w Polsce badań wynika, że największe koszty obciążające mieszkania, to koszty ich ogrzewania. Aby to zmienić, należy zastosować powszechnie dostępne energooszczędne rozwiązania na etapie budowy oraz w trakcie remontów.
Każde działanie mające na celu obniżenie wskaźników zapotrzebowania na energię użytkową przyczynia się nie tylko do zmniejszenia kosztów eksploatacji budynków, ale przede wszystkim do redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Należy nadmienić, że niektóre działania mające na celu przystosowanie budynków mieszkalnych do nowych standardów energetycznych, są wspierane przez programy rządowe, co oznacza, że w przypadku realizacji tych przedsięwzięć można liczyć na ich wsparcie z budżetu państwa.
Dofinansowanie działań wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych w zakresie prac mających na celu poprawę efektywności energetycznej budynków zostało zaplanowane w Programie Infrastruktura i Środowisko (POIŚ) oraz w programach regionalnych województw. W ramach w/w programów, spółdzielnie czy wspólnoty mieszkaniowe mogą podejmować działania takie jak:
- docieplenie budynków,
- wymiana okien,
- wymiana źródła ciepła,
- przebudowa systemów wentylacji i klimatyzacji,
- wymiana oświetlenia na energooszczędne
itp., korzystając przy tym z dofinansowania unijnego.
Przy składaniu wniosków o dofinansowanie wymienionych wyżej przedsięwzięć niezbędne jest posiadanie aktualnego świadectwa charakterystyki energetycznej budynku bądź jego części.
Wszelkich informacji w zakresie programów wpierających działania prowadzące do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych do atmosfery są umieszczane na portalu funduszy europejskich pod adresem: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/ oraz w Punktach Informacyjnych Funduszy Europejskich.
Przeczytaj również: Pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego – jak uzyskać?
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz. U. z 2020 r. poz. 213).
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 376).
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lutego 2015 r. w sprawie sposobu dokonywania i szczegółowego zakresu weryfikacji świadectw charakterystyki energetycznej oraz protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji (Dz. U. z 2015 r. poz. 246).
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2019 r. poz. 1065).
Zdjęcie: Pixabay.com
